हरभरा लागवड सुधारित पद्धत 2025 | harbhara lagvad sudharit padhat

        हरभरा लागवड सुधारित पद्धतीने

           हरभरा (चणा) हे रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे कडधान्य पीक आहे. हरभरा लागवडीसाठी सुधारित पद्धत वापरल्यास उत्पादन वाढू शकते. खालीलप्रमाणे सुधारित पद्धत आहे:

जमीन निवड

   - चांगली निचरा असलेली, खोल, मध्यम काळी माती हरभऱ्यासाठी योग्य असते.

   - जमिनीचा पीएच 6.0 ते 7.5 दरम्यान असावा.

 जमीन तयार करणे

   - जमिनीची खोल नांगरट करून, एक किंवा दोन कुळवाच्या पाळ्या देऊन भुसभुशीत करावी.

   - जमिनीची सुपिकता वाढवण्यासाठी शेतात चांगले कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट मिसळावे.

   बीज निवड

   - सुधारित वाण निवडावे: *ज्योती*, *वीर*, *आर.व्ही.जी 202*, *फुले विक्रांत* हे वाण सामान्यत: चांगले उत्पादन देतात.

   - बीजांना रुंदाविरुद्ध प्रतिकारक बुरशीनाशक किंवा जिवाणूकल्चर वापरून प्रक्रिया करावी.

 पेरणी पद्धत

   - पेरणी योग्य वेळ: रब्बी हंगामात ऑक्टोबरच्या शेवटच्या आठवड्यात किंवा नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात पेरणी करावी.

   - बीज दर: 60-65 किलो/हेक्टरी

   - अंतर: ओळीतील अंतर 30 सें.मी. आणि रोपांतील अंतर 10 सें.मी. ठेवावे.

   - पेरणी 5-7 सें.मी. खोल करावी.

खत व्यवस्थापन

   - बेसल डोस म्हणून 20-25 किलो नायट्रोजन, 50 किलो फॉस्फरस प्रति हेक्टरी द्यावे.

   - सेंद्रिय खतांचा वापर करावा, विशेषतः शेतातील कंपोस्ट किंवा शेणखत.

  पाणी व्यवस्थापन

   - पेरणीनंतर चांगला पाऊस झाला नसेल तर एक हलके पाणी द्यावे.

   - फुलोऱ्याच्या आणि शेंगा लागण्याच्या अवस्थेत पाण्याची आवश्यकता जास्त असते.

   - कमी पाण्यात हरभऱ्याचे उत्पादन चांगले होते, त्यामुळे जास्त पाणी देऊ नये.

 तण नियंत्रण

   - पेरणीनंतर 25-30 दिवसांनी हाताने तण काढावे.

   - आवश्यक असल्यास तण नियंत्रणासाठी रसायनांचा वापर करावा.

 रोग आणि किड नियंत्रण

   - हरभऱ्यावर प्रमुख किडी आणि रोग: उधई, फुलकिडे, शेंगा पोखरणारी अळी आणि मर रोग.

   - कीटकनाशकांचा वापर योग्य प्रमाणात आणि योग्य वेळी करावा.

 9. शेतीमाल व्यवस्थापन

   - हरभरा पीक 110-120 दिवसांत तयार होते.

   - शेंगा 70-80% पक्व झाल्यावर पिकाची कापणी करावी.

सुधारित पद्धतींनी हरभऱ्याचे उत्पादन अधिक आणि दर्जेदार होऊ शकते, तसेच खर्च कमी ठेवता येतो .